وبلاگ مهدوی مهدی جانان (عج)

تقدیم به ساحت مقدس حضرت صاحب الزمان روحی و ارواح العالمین له الفداء

وبلاگ مهدوی مهدی جانان (عج)

تقدیم به ساحت مقدس حضرت صاحب الزمان روحی و ارواح العالمین له الفداء

مهدویت از دیدگاه آیت الله العظمی بهجت رحمه الله (قسمت دوم)

1. هجرت و ایجاد برادری ایمانی

دربارة هجرت چنین می فرمایند: ممکن است کسی در بلاد کفر سکونت داشته باشد ولی ایمان و اعتقادش بر خلاف حکومت های بی دین و یا بی عقل باشد و با این حال منتظر فرج باشد. ولی اگر کسی بخواهد عبادت کند و به خدا ایمان داشته باشد، یا ایمانش محفوظ بماند این امر متوقف بر نقل مکان و انتقال محل سکونت، از آن بلاد به بلاد اهل ایمان است [و در صورتی که] منتقل شدن از آنجا برای او ممکن باشد، باید برای حفظ دین و ایمان خود و اهل بیت خود به بلاد اهل ایمان مهاجرت کند، وگرنه به خود و اهل خود ظلم نموده، مقصّر خواهد بود.27

در کنار دستور هجرت به بلاد مؤمنین، از اهل ایمان هم می خواهد، با هم کمال برادری و هم دردی را داشته باشند:

چقدر رحمت خداوند شامل حال کسانی است که برای رفع این همه ابتلائات و بلاهایی که برای مسلمانان و اهل ایمان وارد می شود بی تفاوت نباشند و گریه و تضرع و ابتهال کنند! اگر مسلمانی در چین مبتلا شود ابتلای او ابتلای ماست و ما باید خود را مثل او گرفتار بدانیم!28

ایجاد این هم دلی و دل سوزی اثرات بسیار دارد. ایشان در یک تحلیل عرفانی روان شناختی، نبود این علامت بین مؤمنان را مذمت می کند.

با اینکه اندوه و شادی مؤمن به دیگران سرایت می کند چرا ما با این همه بلا ها و مصایب که بر اهل ایمان وارد می گردد بی تفاوت هستیم؟ یا ما ایمان نداریم، یا قلب ها قسی شده است! در روایت است که ظهور قائم آل محمّد(ص) «بعد قسوة القلوب؛ پس از قساوت دل ها» خواهد بود.29

2. مصونیّت سازی فرهنگی

هجرت از بلاد کفر یک انتقال فیزیکی از مناسبات جاهلی است و هجرتی از غرب جغرافیایی است اما آنچه از بدعت ها و بی دینی ها که در تمام عالم پراکنده شده و به دار اهل ایمان هم راه یافته است را طور دیگر باید سدّ کرد تا بتوان به بهبود رابطة ایمانی و بندگی و تصحیح رابطه با امام خویش اقدام نمود. حضرت آیت الله بهجت در این باره نیز دو دستور شاخص دارند:

اول، طی طریق سلف: گویا ائمة ما(ع) این مطلب را اتمام حجت کرده اند، لذا فرموده اند: برای فرج بسیار دعا کنید. البته نه اینکه لقلقة زبان باشد. و نیز فرموده اند «تمسّکوا بالأمر الأوّل؛ به راه و رسم نخست عمل کنید» یعنی در وقایع و رویدادهای تازه، آن گونه که در گذشته، عمل می کردید عمل کنید.

دوم، احتیاط و توقف: ائمه ما به ما یاد داده اند که به یقینیات عمل کنیم و هر جا یقین نداشتیم توقف و احتیاط کنیم.30

ولی از ایشان سؤال شد: از حضرت رسول(ص) دربارة آخرالزمان و فتنه های آن نقل شده که فرموده اند: تشخیص تکلیف در آن زمان مشکل است پس چه باید کرد؟ پاسخ فرمودند:

اگر به دست آوردن تکلیف مشکل باشد، احتیاط کردن که مشکل نیست! باید توقف کرد و احتیاط. برای ما اتمام حجت شده است.31

و در جای دیگر بیانی دارند:

پس در فتنه های آخرالزمان که مانند پاره های شب تاریک است، شایسته است احتیاط و توقف نمودن تا راه حق روشن شود و همگان توان احتیاط را دارند و آن سلاح عمدة اهل ایمان است. و تنها کسی نجات می یابد که در ایمان خود استوار بوده، برای تعجیل فرج دعا کند و در اعتقاد به تمام عقاید حقّ ملتزم و استوار باشد.32

واضح است نهادینه شدن این دستور در میان مؤمنین، از اختلاط فرهنگی با اجانب و به تعبیر ایشان از هم جنسی و هم شکلی که زمینه ساز تسلط سیاسی آنهاست جلوگیری می کند.

چه بسیار از مشهورات زمانه که مشمول این اصل می شود و چه بسیار رفتارها و صناعات و ... که تجنّب یا توقّف در آنها به صلاح ایمان و ولایت شیعیان است.

ایشان به طور کلی در این گونه امور اجتماعی با نگاهی خاصّ نگریسته، می گویند:

«ما نباید در امور اجتماعی به دیگران نگاه کنیم و از این و آن پیروی کنیم زیرا افراد معصوم نیستند، هر چند بزرگ و بزرگوار باشند، بلکه باید نگاه کنیم و ببینیم اگر خودمان تنها بودیم و دیگران نبودند، آیا انجام می دادیم یا نه؟ نباید به دیگران کار داشته باشیم! ما نباید خود را با اهل سنت قیاس کنیم! ما باید رضا و میل امام زمان(عج) را در کارها به دست آوریم، چه در مصرف سهم امام(ع) و چه در کارهای اجتماعی.33

اهمیت راه کارهای اجتماعی برای حفظ از گزند کفار این قدر زیاد است که ایشان گرد هم نشستن شیعه و سنّی برای چاره اندیشی را لازم می داند:

بنابراین آیا حال که همة مسلمانان ـ چه شیعه و چه سنی ـ اعتقاداً یا عملاً ـ زعیم ندارند نباید در کنار هم بنشینند و چاره اندیشی کنند؟ آیا نباید محافظت و مواظبت کنیم؟! آیا نباید بنشینیم و راه محافظه را پیدا کنیم که چگونه از دست دشمن در امان باشیم تا دین و دنیا و مذهب ما محفوظ بماند؟34

ایشان توسّلات و عزاداری ها و زیارات را ظرف الصاق و اتصال به امام و از این رو مورد تهاجم کفّار معرفی می نماید:

این توسّلات، عزاداری ها، سوگواری ها، زیارت قبور اهل بیت(ع)، علامت آن است که اهل ایمان به آنان اتّصال و الصاق دارند و هنوز از آنان منحرف نشده اند، لذا کفار و دست نشانده های آنان دستور داشتند که بین مسلمانان و قرآن ـ تا چه برسد به مساجد و تکایا و مجالس عزا و روضه خوانی ـ جدایی بیندازند، زیرا همة آنها ضد خواسته های سلاطین جور بودند لذا فرمان تخریب قبور یا تعطیلی مجالس روضه خوانی را دادند.35

ب) راه کارهای فردی

نمی توان کتمان کرد که دیدگاه آیت الله العظمی بهجت بیش از آنکه از ایشان چهرة یک مصلح اجتماعی نشان دهد، سیمای یک عالم اخلاق را به نمایش می گذارد که به حوزة اجتماع، سیاست و فرهنگ هم نظر دارد لکن با رویکردی اخلاقی؛ لذا توصیه های اجتماعی او نیز رنگ و بوی اخلاقی دارد. در راه کارهای فردی، این شخصیت با این رویکرد آشکارتر می شود.

ایشان مشکل اصلی را در ضعف رابطة مأمومان با امام خویش در حوزة علم و عمل (عقیده و ایمان، و رفتار) می دید لذا محور دعوت او بر اصلاح خویش بود.

در پاسخ به این پرسش که: ایشان چگونه ارتباط خود را با اهل بیت، به ویژه صاحب الزمان(عج) تقویت کنیم؟ چنین پاسخ داده اند:

اطاعت و فرمان برداری از خداوند، بعد از شناخت او، موجب محبتّ به او می شود و همچنین موجب محبت کسانی که خداوند آنها را دوست می دارد؛ که عبارتند از انبیا و اوصیا که محبوب ترین آنها به خداوند حضرت محمدو آل او(ع) می باشند و نزدیک ترین آنها به ما صاحب العصر(عج) می باشد.36

واضح است عبادات و به خصوص ادعیه و توسلات در تقویت این رابطه نقشی جدی دارد از این رو ایشان حتی در قبال فتنة تهاجم آمریکا به افغانستان هم فرمودند:

در این فتنه های اخیر، مخصوصاً فتنة جنگ آمریکا در افغانستان باید «اللّهمّ اشغل الظّالمین بالظّالمین...» را زیاد خواند. ظالمان به بهانه های بیهوده و دروغ و به هر بهانه ای می خواهند مسلمانان را از بین ببرند. باید به حضرت ولی عصر(ع) توسل کرد و درخواست کرد که این فتنه ها به خود ظالمان برگردد.37

سفارش به دعا و تضرع، به خصوص دعای فرج یا تثبیت ایمان، زیاد در کلمات ایشان به چشم می خورد. البته نکتة قابل توجه در این باره این است که، معظم له اولاً توبه را شرط دعا دانسته و ثانیاً توبه هر چیز را به حسب حال آن چیز متمایز می دانند و از اینجا هم نقبی به گناهان اجتماعی زده می فرمایند:

اصلاح فعلی ما در چیست؟ به بازگشت و توبه از کارهایی که خودمان می دانیم در داخل یا خارج انجام می دهیم. در خلوت مان با خدا، در تضرعاتمان و توبه مان، در نمازهایمان و عباداتمان دعاها خصوصاً دعای شریف «الهی عظم البلاء و برح الخفاء» را بخوانیم و از خدا بخواهیم صاحب کار را برساند، و با او باشیم.38

وظیفة فعلی ما با این همه ابتلائات و آتش هایی که برای نابودی شیعه در ایران، عراق، لبنان، پاکستان، افغانستان و ... افروخته شده، دعا و توسل به حضرت حجت(عج) و توصیة دیگران به دعا است. دعای خود حضرت را برای حضرت بخوانیم و دعای تائب کنیم. البته توبة هر چیزی به حسب خود آن چیز است.39

دقیقاً همین نکته که، توبة هر چیز به حسب آن چیز است، از بطن دعا و تضرع، فعالیت و اقدام به جبران را نیز بیرون می آورد و دیدگاه ایشان را از خانه نشینی صرف و دعا کردن تنها پالایش می نماید. ایشان در فرازی پس از تأکید بر همین نکته می افزاید:

عواقب گناهان اجتماعی که موجب تغییرات در جامعه، اختلال نظام و انحلال آن، یا تحریم حال و ترک واجب، یا مصادرة اموال، هتک حرمت، قتل نفوس زکیه، ریختن خون مسلمانان، حکم به ناحق و ... می شود چگونه خواهد بود؟40

می بینید از توبة مناسب حال به گناهان اجتماعی ای چون: تغییر جامعة ایمانی و اختلال نظام اسلام یا انحلال آن، که نکاتی بسیار حائز اهمیت است توجه می دهد. عدم احتیاط و توجه به طریق سلف، گاه موجب می شود بدعت هایی همه گیر و مناسباتی غلط بر مسلمین حاکم شود که توبه و رهایی از آنها شرط پذیرش دعاست و تخلص از آنها بدون فعالیت اجتماعی سودمند و مغایر با آنها ممکن نیست. نکتة دیگری که در این باره در خور توجه است. کمیت این دعاهاست که باز نوعی همکاری و تعاون را طلب می نماید: «آن حضرت فرموده اند:

برای تعجیل فرج من زیاد دعا کنید.

خدا می داند تعداد این دعاها باید چقدر باشد تا مصحلت ظهور فراهم آید.41

دعای مقرون به، عمل به واجبات و ترک محرمات است که موجب تثبیت ایمان و تصحیح رابطه با امام می گردد:

تنها انتظار فرج کافی نیست. تهیّأً بلکه طاعت و بندگی نیز لازم است. مخصوصاً با توجه به قضایایی که پیش از ظهور امام زمان(عج) واقع می شود به حدی که «ملئت ظلماً و جوراً؛ زمین از ظم و ستم لب ریز می شود.» خدا می داند که به واسطة ضعف ایمان بر سر افراد چه می آید!42

ایشان به رغم آنکه باب لقا و حضور را مسدود ندانسته، حتی رؤیت جسمانی امام(ع) را نیز ممکن می دانند لکن اشتغال به این وظایف را برتر از تشرّف معرفی می فرمایند:

لازم نیست انسان در پی این باشد که به خدمت حضرت ولی عصر(ع) تشرف حاصل کند بلکه شاید خواندن دو رکعت نماز سپس توسل به ائمه بهتر از تشرّف باشد. زیرا هر کجا که باشیم آن حضرت می بیند و می شنود و عبادت در زمان غیبت افضل از عبادت در زمان حضور است. زیارت هر کدام از ائمه اطهار(ع) مانند زیارت خود حضرت حجت است.43

پی نوشت ها:

27. همان، ص 120.

28. همان، ص 187.

29. همان، ص 211.

30. همان، ص 23.

31. همان، ص 143.

32. همان، ص 144.

33. همان، ص 101.

34. امیدیان، همان، ص 56.

35. رخشاد، همان، ص 363.

36. ساعی، همان، ص 55.

37. دلاور، همان، ص 239.