بررسی خشونت و مدارا در سیره حکومتی مهدی (عج) - بخش دوم

نقد و بررسی  روایات خشونت در سیره مهدی (عج)

در بخش اول تعداد شش عدد روایت مبنی بر وجود خشونت و قتل و کشتار در سیره حضرت مهدی (عج) در عصر ظهور به نگارش در آمد و با توجه به معنای خشونت که برخی ، به تهاجم فیزیکی علیه هستی انسان  با انگیزه وارد کردن آسیب، رنج با لطمه زدن[1] . و برخی، به کاربرد نیروی فیزیکی یا تهدید بر شخص یا اشخاص[2] معنا نموده است. 

حال در پیوست همان روایات با این سؤال مواجه هستیم که با توجه به معنای فوق برای خشونت و نیز با توجه به ناپسند بودن خشونت و اینکه خشونت غالبا در سیره انسان های وحشی و دور از فرهنگ و دیانت وجود دارد  مانند رفتار ظالمانه و خشونت آمیز سلفیان تکفیری در عصر حاضر، حال با این وصف چگونه می توان باور داشت که حضرت مهدی با خشونت و قتل و کشتار عدالت را در روی زمین بر قرار می نماید برای پاسخ به این سؤال لازم است همان روایات که در بخش پیشین نگارش یافت از جهت سند ومحتوی در محور های ذیل مورد بررسی قرار گیرند.     

1 ـ تعارض با روایات دیگر:  این روایات مخالفت دارد با روایات فراوانى که در منابع شیعه و سنى وارد شده است مبنى بر اینکه سیره و روش حضرت مهدى (عج) مطابق سیره جدش رسول اکرم با مدارا و الفت مى باشد[3].

و در روایات متعارض علمای علم اصول می گویند شرط تعارض در دو روایت این است که هر دو روایت صحیح السند باشد و اگر یکی صحیح السند و دیگری غیر صحیح باشد تعارضی وجود ندارد و در این زمینه ما بعداً خواهیم گفت روایاتی که خشونت رامطرح نموده‌اند مشکل سندى دارند و نمى توانند با روایاتى که سیره مهدى (عج)را مانند سیره رسول اکرم با مدارا و مهرورزى دانسته تعارض نمایند و بر فرض هم که از مشکل سندى آن ها چشم بپوشیم و گوییم تعارض مى کند قانون تعارض این است که به مرجحات بین دو روایت مراجعه شود و در باب مرجحات در مرحله اول این روایات را باید با روایات صحیح دیگر و کتاب (قرآن) سنجید و هر کدام موافق آنها بود معتبر است و از این جهت نیز روایتى که تشابه سیره امام زمان(عج) با سیره پیامبر رابیان می کند چون مطابق ظاهراست رجحان دارد یعنى ظاهر این است که سیره امام زمان(عج) با سیره جدش پیامبر مطابقت دارد.

2 ـ تنافی با ضروریات دین : مضمون برخى از این روایات با ضرورت دین و شریعت منافات دارد زیرا در روایت اول آمده بود که حضرت شکم همه زنان باردار را پاره مى کند که این به هیچ وجه قابل قبول نیست زیرا امام زمان(عج) داراى مقام امامت است و از همه کس احکام اسلام را بهتر مى شناسد و در دین اسلام این از مسلمات است که اگر زن باردار مرتکب خلاف گشته و حد بر او ثابت شود مادام که آن زن وضع حمل نکرده جارى کردن حد بر او جایز نیست و هم چنین در آن روایت آمده بود که اطفال را بر سر نیزه بلند نموده به قتل می‌رساند.

این سخن از آن تهمت هاى ناروایى است که نسبت دادنش به یک انسان عادى اگر ذره‌اى رحم و مروت داشته باشد مشکل است تا چه رسد بر یک امام رئوف و مهربان و چگونه مى توان توجیه کرد که امامى که آمده عدالت را بگستراند از راه ظلم و جور مى خواهد به عدل برسد و یا از طریق بدعت مى خواهد سنت جدش را زنده نماید و نیز در مضمون برخى روایات بود که امام زمان(عج) چنان با خشونت رفتار مى کند که حتى توبه کسى را قبول نمى کند. حال چگونه مى توان این جمله را باور نمود زیرا بسیار دیده شده است که در دشمنى هاى میان افراد عادى اگر یک نفر اظهار پشیمانى نموده و عذر خواهى نماید دیگرى غالباً مى پذیرد مگر اینکه انسان بى رحم و سنگدلى باشد حال در مورد امام که سرتاسر کردار و رفتارش لطف و مهربانى است چگونه مى توان باور نمود که او توبه و عذر خواهى کسى را نمى پذیرد.

3ـ ضعف سند : با بررسی اسناد این روایات به افرادی بر می خوریم که در علم رجال شدیداً تضعیف شده اند مثلاً در سند چهار روایت اول شخصى به نام محمد بن على کوفى آمده است. او کسى است که بیش از 30 روایت درباره خشونت گراى مهدى (عج)از او نقل  شده است و در کتب رجالى از او به کذاب مرد بسیار دروغگو نام برده شده است و برخى او را لعن نموده‌اند[4] روى  این جهت روایات اوقابل استنادنمى باشد و در روایت پنجم على بن حمزه بطائنی ‌واقفى مذهب قرار دارد که او را نیز در کتب رجال لعن نموده‌اند و کذاب خوانده‌اند[5] و در روایت ششم فرد بنام رفید قرار دارد که او هم در کتب رجال توثیق نشده است[6]

سرانجام اینکه علامه مجلسى درباره سند روایاتی که نشان دهنده خشونت در سیره مهدى (عج)است مى نگارد: اگر درباره چگونگى حکومت آن حضرت سؤال شود که آیا با سختگیرى و خشونت همراه خواهد بود باید گفت هرگز حکومت آن حضرت با شدت و عنف نخواهد بود و فرضاً هم اگر در این مورد روایتى نقل شده باشد قابل اعتماد نیست و روایت صحیحى وجود ندارد که به ما نشان دهد آن حضرت با شدت و عنف رفتار خواهد کرد[7].

بنابراین این روایات که خشونت و پرخاشگری را در سیره و روش حضرت ذکر نموده‌اند هم از نظر دلالت و هم از نظر سند مورد اشکال قرار دارند.علاوه بر همه آن نکات، اینکه تصویری که در روایات متواتر شیعه و سنی درباره کارنامه حضرت مهدی (عج)ارائه شده است گسترش قسط و عدل و برچیدن ظلم است و در این راه آن حضرت از سیره و روش جدش رسول اکرم(ص) استفاده نموده و اگر در این مسیر با موانع و نیروهای بازدارنده از طاغوتیان برخورد نماید پس از اتمام حجت قیام اصلاح گرانه خواهد نمود که ما در بخش سوم به شواهدی در این زمینه اشاره خواهیم نمود.

پایان بخش دوم - ادامه دارد

پی نوشت ها :

[1]- آنتونی آربلاستر،خشونت و جامعه،ترجمه اصغر افتخاری،تهران،نشر سفید،ص17،1379

[2]- رک منبع پیشین،ص46

[3]ـ این روایات  در بخش سوم ذکر خواهد شد

[4]ـ شیخ طوسی ، الفهرست،ص295.موسسه نشر اسلامی،1417

[5]ـ منتهی المقال،ج2،ص408

[6]ـ جامع الروات،ج1،ص321

[7]ـ بحار الانوار،ج52،ص381

منبع:http://imamalmahdi.com/