نواب خاص - محمد بن عثمان بن سعید عمری

محمدبن عثمان، دومین نائب از «نواب چهارگانه» امام زمان‏علیه السلام و فرزند نایب اوّل عثمان بن سعید است، در زمان حیات پدرش از طرف امام عسکری ‏علیه السلام به نیابت امام غایب معرفی شده بود. بدین صورت که آن حضرت وقتی گروهی از شیعیان یمن در شهر «سامرا» به حضورش شرفیاب شدند، ایشان عثمان بن سعید را نزد خود فرا خواند، و بر وکالت و وثاقت او تصریح کرد. در ادامه فرمود: گواه باشید که عثمان بن سعید عمری، وکیل من است و فرزندش محمدبن عثمان وکیل فرزند من مهدی شما است». (۱) 

 عثمان بن سعید به هنگام مرگ خود، نیابت را به دستور حضرت مهدی ‏علیه السلام به فرزند خود «محمد» سپرد. به علاوه خود حضرت ولی عصرعلیه السلام نیز در توقیعاتی، تصریح به نیابت او فرمود. (۲)

آن حضرت در توقیعی چنین فرمود: «ما برای خداییم و بازگشتمان به سوی او است، تسلیم فرمان خدا و راضی به قضای الهی هستیم.

پدرت سعادتمندانه زیست و نیکو از این جهان دیده بر بست. خدای رحمتش کند و او را به اولیا و موالی خود ملحق سازد که همواره در راه آنان کوشا بود و در چیزهایی که او را به خدا نزدیک سازد، تلاش فراوانی داشت. خدای - تبارک و تعالی - رویش را سفید و درخشنده گرداند و لغزش‏هایش را ببخشد». (۳)

در بخش دیگری از آن توقیع فرمود: «از کمال سعادت او بود که خداوند چون تو فرزندی را روزی اش ساخت که جانشین او باشد و به امر او قیام کند». (۴)

همچنین در توقیع دیگری فرمود: «... و اما محمدبن عثمان عمری پس خداوند از او و پدرش خشنود و راضی باشد، همانا او مورد وثوق من و نوشته او نوشته من است». (۵)

محمدبن عثمان، به رغم مخالفت‏هایی که از طرف مدعیان دروغین نیابت با وی صورت می ‏گرفت و با وجود فشارهایی که از طرف حکام و خلفای آن دوران اعمال می‏شد؛ توانست منصب نیابت ولی عصرعلیه السلام را در امور محوّله به او، به نحو احسن انجام دهد و نگذاشت غالیان با ترفندهای دروغین خود، شیعیان را متوجه خود سازند و نیابت او را متزلزل کنند. از این رو دوستداران ائمه ‏علیهم السلام هیچ‏گاه درباره نیابت و وثاقت ایشان، دچار شک و تردید نگشتند.

نایب دوم، بیشترین‏ مدت را ازجهت بقا در سمت نمایندگی امام زمان ‏علیه السلام به خود اختصاص داد و حدود چهل سال به عنوان نایب و رابط بین امام و شیعیان بود. لذا توفیق یافت مشکلات و مسائل فقهی، کلامی، اجتماعی و... بیشتری از محضر مبارک حضرت مهدی ‏علیه السلام استفسار کند و در اختیار عموم مردم قرار دهد.

ابوجعفر محمدبن عثمان طبق قول مشهور در سال 305 ه .ق در آخر ماه جمادی الاولی (۶) وفات یافت. قبر او در کنار قبر مادرش، بر سر راه کوفه و در محلی که خانه‏اش آنجا بود، واقع است. این محل در سمت غربی بغداد واقع است. (۷)

پی نوشت ها: 
[۱] کتاب الغیبة، ص ۳۶۵، ح ۳۱۷
[۲] ر.ک: کمال‏الدین، ج ۲، ص ۵۱۰، ح ۴۱؛ کتاب الغیبةص ۳۶۱
[۳] کمال‏الدین، ج ۲، ص ۱۸۸، ح ۳۸
[۴] همان. 
[۵] کتاب الغیبة، ص ۳۶۲، ح ۳۲۶
[۶] علامه حلی، رجال، ص ۱۴۹؛ کتاب الغیبة، ص ۳۶۶
[۷] ر.ک: کتاب الغیبة، ص ۳۶۶

منبع: http://www.ashoora.ir