سیمای ظاهری امام مهدی‏( روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه

ابراهیم شفیعی سروستانی

حضرت امام رضا(علیه السلام) در روایتی ، در پاسخ اباصلت هروی که از ایشان پرسید: «نشانه‏های قائم شما هنگام ظهور چیست؟» می‏فرماید: نشانه‏اش این است که در سنّ پیری است، ولی منظرش جوان است، به گونه‏ای که بیننده می‏پندارد چهل ساله یا کمتر از آن است. نشانه دیگرش آن است که به گذشت شب و روز پیر نشود تا آنکه اَجَلش فرا رسد. 

نویسنده ارجمند کتاب مکیال المکارم، در بخش چهارم کتاب خود، جمال و زیبایی حضرت مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را یکی از ویژگی‏های آن حضرت می‏شمرد و می‏نویسد:

 بدان که مولای ما حضرت صاحب‏الزمان‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه)، زیباترین و خوش صورت‏ترین مردم است؛ زیرا شبیه‏ترین مردم به پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله وسلم) است.1

 از بررسی روایات و مطالعه حکایت‏های نیک‏بختانی که توفیق زیارت آن امام را یافته‏اند، برمی‏آید که قامت و رخسار نازنین امام عصر(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) در کمال زیبایی و اعتدال بوده و سیمای مبارکش، دل‏ربا و خیره‏کننده است.

 همین قامت رعنا و رخسار دل‏ربا موجب شده است هزاران عاشق دل‏سوخته در آغاز هر صبح با زاری و التماس از خدای خود چنین بخواهند:

 خداوندا! آن چهره زیبا و جمال دل‏آرا را به من بنمای و چشمان مرا با یک نظر به او روشنایی بخش.2

 از آنجا که آشنایی بیشتر با صفات و خصال یوسف زهرا، حضرت مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) راهی برای شناخت مدعیان دروغین به شمار می‏آید و افزون بر این می‏تواند موجب انس و ارتباط شیعیان با آن عزیز غایب از نظر باشد، با بهره‏گیری از کلمات معصومان‏(علیهم السلام) و حکایت‏های نقل شده از تشرّف یافتگان، به بررسی این موضوع می‏پردازیم. باشد تا به مصداق «وصف العیش نصف العیش»، ما هم از آن جمال دل‏آرا بهره‏مند شویم.

روایات فراوانی در توصیف جمال دل‏آرای آخرین حجت خدا، حضرت مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) وارد شده است که در مجموع آنها را به دو بخش می‏توان تقسیم کرد:

الف) روایاتی که به توصیف کلی سیرت و صورت آن حضرت، بسنده و از ایشان به عنوان شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) یاد کرده‏اند که از آن جمله به روایات زیر می‏توان اشاره کرد:

 1-از «جابر بن عبدالله انصاری» نقل شده است که پیامبر گرامی اسلام فرمود:

مهدی از فرزندان من است. اسم او، اسم من و کنیه او، کنیه من است. او از نظر خَلق و خُلق، شبیه‏ترین مردم به من است.3

 2-«احمد بن اسحاق بن سعد قمی» می‏گوید: از امام حسن عسکری‏(علیه السلام) شنیدم که می‏فرمود:

سپاس از آن خدایی است که مرا از دنیا نبرد تا آنکه جانشین مرا به من نشان داد. او از نظر آفرینش و اخلاق، شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) است.4

 با توجه به این روایات، همه خصال و صفاتی را که در قرآن و روایات به پیامبر گرامی اسلام نسبت داده شده است، به وجود مقدس امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) نیز می‏توان نسبت داد. روایاتی که به توصیف ویژگی‏های ظاهری پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله وسلم) پرداخته‏اند، فراوانند. در اینجا به یکی از آنها اشاره می‏کنیم. در روایتی که از امام محمد باقر(علیه السلام) نقل شده، ویژگی‏های ظاهری پیامبر خاتم چنین توصیف شده است:

 رخسار پیامبر خدا، سپید آمیخته به سرخی و چشمانش سیاه و درشت و ابروانش به هم پیوسته و کف دست و پایش پر گوشت و درشت بود؛ بدان سان که گویی طلا بر انگشتانش ریخته باشد. استخوان دو شانه‏اش بزرگ بود. چون به کسی روی می‏کرد، به خاطر مهربانی شدیدی که داشت، با همه بدن به جانب او توجه می‏کرد. یک رشته موی از گودی گلو تا نافش روییده بود، انگار که میانه صفحه نقره خالص، خطی کشیده شده باشد. گردن و شانه‏هایش مانند گلاب‏پاش سیمین بود. بینی کشیده‏ای داشت که هنگام آشامیدن آب نزدیک بود به آب برسد. هنگام راه رفتن محکم قدم برمی‏داشت که گویا به سرازیری فرود می‏آید. باری، نه قبل و نه پس از پیامبر خدا کسی مثل او دیده نشده است.5

 ب) روایاتی که خصال و سیمای امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را به تفصیل بیان کرده و ویژگی‏های آن حضرت را یک به یک برشمرده‏اند. برخی از روایاتی که در این زمینه وارد شده، به شرح زیر است:

 1-پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم)، امام مهدی(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را شبیه خود معرفی کرده، در توصیف او می‏فرماید:

 پدر و مادرم به فدای او که هم نام من، شبیه من و شبیه موسی، زاده عمران است. بر [بدن] او نوارهایی [جامه‏هایی] از نور است که از شعاع قدس است.6

 2-آن حضرت در روایت دیگری در توصیف چهره فرزندش، امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) می‏فرماید:

مهدی از فرزندان من است. چهرة او مانند چهره ماه درخشنده است.7

 3-پیامبر اعظم‏(صلی الله علیه و آله وسلم) در روایتی پیشانی و بینی امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را این‏گونه توصیف می‏کند:

 4- در روایت دیگری از پیامبر خاتم‏(ص) نقل شده، رنگ چهره و اندام امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) چنین توصیف شده است:

مهدی مردی از فرزندان من است. رنگ [چهره] او رنگ عربی9 و اندام او اندام اسرائیلی10 است. بر گونة راست او خالی است که همانند ستاره درخشان است.11

5-با توجه به همه ویژگی‏های یادشده است که پیامبر اسلام‏(صلی الله علیه و آله وسلم) در وصف امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) می‏فرماید:

 مهدی، طاووس اهل بهشت است.12

6-امام باقر(علیه السلام) از پدرش و جدش روایت می‏کند که روزی امام علی‏(علیه السلام) در حالی که بالای منبر بود، فرمود:

از فرزندان من در آخرالزمان، مردی ظهور می‏کند که رنگ [صورتش] سفید متمایل به سرخی و سینه‏اش فراخ و ران‏هایش ستبر و شانه‏هایش قوی است و در پشتش دو خال است، یکی، به رنگ پوستش و دیگری، مشابه خال پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله وسلم).13

7-امام رضا(علیه السلام) نیز در بیان صفات و ویژگی‏های امام عصر(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) می‏فرماید:

قائم کسی است که در سن پیرمردان و با چهرة جوانان قیام کند و نیرومند باشد تا بدانجا که اگر دستش را به سوی بزرگ‏ترین درخت روی زمین دراز کند، آن را از جای برکند و اگر بین کوه‏ها فریاد برآورد، صخره‏های آن فروپاشد.14

8-حضرت رضا(علیه السلام) در روایت دیگری، در پاسخ اباصلت هروی که از ایشان پرسید: «نشانه‏های قائم شما هنگام ظهور چیست؟» می‏فرماید:

نشانه‏اش این است که در سنّ پیری است، ولی منظرش جوان است، به گونه‏ای که بیننده می‏پندارد چهل ساله یا کمتر از آن است. نشانه دیگرش آن است که به گذشت شب و روز پیر نشود تا آنکه اَجَلش فرا رسد.15

9-«علی بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی» که بیست مرتبه به شوق دیدار مولایش ـ امام مهدی(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه)  ـ به حج مشرف شد و سرانجام به آرزوی خود دست یافت، در گزارش دیدار خود، آن حضرت را این گونه توصیف می‌کند.

او میانه بالابود،  نه بسیار بلند قد و نه بسیار کوتاه قد. صورتی گرد، سینه‏ای فراخ، پیشانی سفید و ابروانی به هم پیوسته داشت. بر گونه راست او خالی بود؛ چون دانه مشک که بر قطعه عنبر ساییده باشد.16

10-«ابراهیم بن مهزیار» نیز که به شرف ملاقات امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) رسیده است، در بیان خصال آن امام می‏گوید:

 او جوانی نورس و نورانی و سپید پیشانی بود با ابروانی گشاده و گونه‏ها و بینی کشیده و قامتی بلند و نیکو چون شاخه سرو. گویا پیشانی‏اش ستاره‏ای درخشان بود و برگونه راستش، خالی بود که مانند مشک و عنبر بر صفحه‏ای نقره‏ای می‏درخشید. بر سرش، گیسوانی پرپشت و سیاه و افشان بود که روی گوشش را پوشانده بود. سیمایی داشت که هیچ چشمی برازنده‏تر و زیباتر و با طمأنینه‏تر و باحیاتر از آن ندیده است.17
پی‌نوشت‌ها:
1-حائری قزوینی، مکیال المکارم، ج 1، ص 132. 
2-مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 99، ص 111، (قسمتی از دعای عهد)
3-شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ترجمه: منصور پهلوان، ج 1، باب 25، صص 534 و 535، ح 1.
4-همان، ج 2، باب 38، ص 118، ح 7.
5-کلینی، الکافی، ج1، ص 443.
6-علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 36، ص 337-338، ح 200.
7-  همان، ج 51، ص 91.
8-همان، ص 90.
9-رنگ عربی، گندمگون یا سفید است. در برخی روایات وارد شده است که رنگ چهره امام مهدی همانند رنگ چهره پیامبر اکرم(ص)؛ یعنی سپید آمیخته به سرخی است.
10- اندام اسرائیلی، اندام فرزندان یعقوب(علیه السلام) است که به داشتن قد بلند و اندام رشید مشهور بودند.
11-همان، ص 95.
12-علامه مجلسی، همان، ج 51، ص 91.
13-شیخ صدوق، همان، ج2، باب 57 ، ص 560 ، ح 17.
14- همان، ج 2، باب 35، ص 69 ، ح 8 .
15-همان، باب 57 ، ص 558 ، ح 12.
16-علامه مجلسی، همان، ج 52، .
17-شیخ صدوق، همان، ج 2، باب 43، صص 180 و 181.

منبع: http://rayatoalhoda.parsiblog.com